Okno czy świetlik dachowy – jak doświetlić halę przemysłową?

Dla zapewnienia optymalnych warunków pracy w halach przemysłowych wprowadza się do wnętrza budynku naturalne światło. Naturalne światło w znacznej mierze wpływa na komfort oraz zdrowie pracowników. Sztuczne oświetlenie, nawet najnowsze wpływa na zmęczenie oczu w przeciwieństwie do światła naturalnego. Ponadto badania wskazują, że światło może wpływać również na samopoczucie psychiczne załogi.  

Doświetlenie hali przemysłowej – co mówią przepisy?

Podczas planowania i projektowania inwestycji, jaką jest hala przemysłowa, należy wziąć pod uwagę szereg istotnych kwestii, które wpływają na jej ostateczny kształt. Jedną z nich jest dostęp naturalnego światła słonecznego do wnętrza. Jeśli hala jest przeznaczona do pracy ludzi, wówczas zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury obowiązuje oświetlenie pomieszczenia światłem naturalnym. Podczas przebywania w pomieszczeniu co najmniej 4 godziny dziennie odpowiednie warunki pracy zapewnia stosunek powierzchni okien w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi, który powinien wynosić co najmniej 1/8. Natomiast w pomieszczeniach, gdzie jest wymagane oświetlenie ze względu na ich przeznaczenie, stosunek ten wynosi 1/12. W niektórych przypadkach niewskazane jest jednak wpuszczanie światła naturalnego ze względów technologicznych, stąd też są możliwe wyjątki od reguły.

Po indywidualnej analizie i odpowiednich uzgodnieniach z wojewódzkim inspektorem sanitarnym oraz okręgowym inspektorem pracy dopuszczalne jest zapewnienie wyłącznie oświetlenia światłem sztucznym, bądź zredukowanie przeszkleń. Dobrym rozwiązaniem jest również wydzielenie stref pobytu ludzi i zapewnienie odpowiedniej ilości światła dla wybranych sektorów.
Kolejnym wymogiem wspomnianego rozporządzenia jest zapewnienie odpowiedniej klasy przeciwpożarowej dachów o powierzchni większej niż 1000 m2, dla uniknięcia rozprzestrzeniania się ognia (NRO). Dla zapewnienia świetlikom odpowiedniego oznaczenie NRO stosuje się niepalne przekładki między warstwami poliwęglanu komorowego, natomiast dla okien głównymi parametrami w ramach przepisów przeciwpożarowych jest ich szczelność i izolacyjność ogniowa wyrażona w minutach. Wymogi te zależą od klasy odporności pożarowej budynku i samej przegrody – im wyższa klasa tym okna osiągają wyższą cenę.

Skuteczne sposoby na doświetlenie hali przemysłowej

Zapewnienie odpowiedniego naturalnego oświetlenia na stanowisku pracy pozwala zadbać o zdrowie psychiczne pracowników, dzięki temu efektywniej wykonują powierzone zadania a mniejsze zmęczenie i znużenie przekłada się również na bezpieczeństwo i redukcję niechcianych wypadków w pracy. Hale przemysłowe zwykle charakteryzują się znaczną powierzchnią wymagającą doświetlenia. Do wyboru pozostaje zastosowanie okien umieszczonych w elewacji oraz świetlików dachowych. Jedne i drugie mogą spełniać drugą ważną funkcję, zapewniając dodatkową wentylację pomieszczenia i wpływając na wilgotność oraz temperaturę powietrza.

Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na parametry materiału, z którego są wykonane naświetla. Materiał w zależności od miejsca zamontowania musi być odporny na uszkodzenia mechaniczne oraz dodatkowe obciążenia takie jak siły ssące wiatru czy obciążenie śniegiem. Bardzo istotne są również parametry izolacyjne stosowanego materiału, odpowiednie zapewniają redukcję ubytku ciepła zimą oraz izolację przed wysokimi temperaturami latem.

Okna w halach przemysłowych

Okna pełnią podobną funkcję w oświetleniu jak świetliki, nie ograniczając przy tym miejsca na dachu na różne instalacje w tym fotowoltaiczne. Dodatkowo nie zwiększają obciążeń dachu ani prawidłowo wykonane i zamontowane nie są przyczyną jego nieszczelności. Umieszczenie okien na wysokości dostępnej dla pracowników wpływa na ich kontakt z otoczeniem, co może mieć korzystne skutki na przykład podczas monitorowania dostaw. Coraz częściej w halach, w których wydzielona jest część biurowa, stosuje się okna w ścianach wewnętrznych umożliwiające nadzorowi obserwację pracy wewnątrz obiektu. Przegroda między częścią biurową i magazynową/produkcyjną stanowi zazwyczaj oddzielenie stref pożarowych, więc okna w niej montowane muszą również spełniać wymagania przepisów przeciwpożarowych. Montaż okien to sprawa sporej wagi również w zakresie ustawienia wnętrza hali należy bowiem planować rozkład urządzeń, regałów i magazynowanych materiałów tak, aby nie przesłaniać okien i nie ograniczać docierającego światła do wnętrza ze szczególnym uwzględnieniem głębszych zakamarków hali.

Montaż okien na elewacji może okazać się rozwiązaniem mało wydajnym w przypadku, gdy mamy do czynienia z szerokimi obiektami o dużej powierzchni do oświetlenia i jednocześnie przy małej ilości ścian. Co ważne rozwiązanie to uniemożliwia późniejszą rozbudowę obiektu lub postawienie kolejnego w najbliższym sąsiedztwie. Dodatkowo przy podjęciu decyzji o montażu okien, należy upewnić się, że w pobliżu nie znajduje się budynek mogący ograniczać ilość wpadającego światła.

Świetliki dachowe jako sposób doświetlenia hali przemysłowej

Świetliki dachowe to elementy konstrukcji przypominające okno. Montowane na dachu budynku mają na celu wprowadzenie naturalnego światła do jego wnętrza. Zwykle mają kształt łukowy lub kopułkowy. Kształt świetlików wpływa na intensywność światła. Dobiera się go do kształtu dachu oraz lokalizacji i wielkości samego świetlika. Konstrukcja świetlika składa się z wyprofilowanego tworzywa sztucznego, szczeblin oraz podstawy.

Świetliki montuje się najczęściej wzdłuż kalenicy (czyli najwyżej położonej linii, gdzie łączą się połacie dachu) – są to świetliki podłużne. Jednak szczególnie w przypadku szerokich obiektów jednonawowych, gdzie oświetlenie z pasa kalenicowego może być niewystarczające, stosuje się świetliki prostopadłe do kalenicy wielokrotnie je powtarzając. W ten sposób światło słoneczne dociera nie tylko na środek hali, ale również na jej krawędzie. Popularne są również świetliki punktowe, które tworzą lokalne punkty na powierzchni dachu oświetlające wnętrze hali. Zazwyczaj przyjmują kształt kopułkowy. Przy odpowiedniej budowie mogą pełnić one również funkcję wyłazu dachowego.

Na wybór rodzaju i lokalizacji świetlików ma wpływ usytuowanie hali względem istniejącego otoczenia oraz aspekt równomiernego oświetlenia stanowisk pracy. Planując montaż świetlików dachowych, trzeba przewidzieć dodatkową konstrukcję, na której będą montowane lub zastosować droższą podstawę samonośną, której mankamentem jest ograniczenie rozstawu ram hali. Najczęściej rozbudowuje się konstrukcję dachu o dodatkowe elementy po obrysie świetlika. Niezwykle ważnym aspektem przy montażu świetlików jest zapewnienie odpowiedniej szczelności, tak aby zapobiec przeciekaniu poszycia. Warto również zwrócić uwagę na termoizolację, aby zabezpieczyć halę przed powstaniem mostków cieplnych.

Główną wadą świetlików jest zmniejszenie ogólnej powierzchni dachu, na którym można montować na przykład popularne obecnie instalacje fotowoltaiczne. To ograniczenie jest jednak rekompensowane przez liczne zalety. Głównym plusem jest równomierne oświetlenie hali przemysłowej z góry niezależnie od pory dnia, w przeciwieństwie do okien, które są zlokalizowane na wybranej ścianie. Naturalne światło mniej męczy oczy pracowników, zapewnia większe bezpieczeństwo pracy na stanowiskach i jednocześnie pozwala zredukować wysokie koszty energii elektrycznej. Przeszklenie zlokalizowane na dachu nie ogranicza przestrzeni użytkowej obiektu. Świetlik nie jest narażony na uszkodzenia np. przez przemieszczany wewnątrz hali materiał. Zagrożeniem mogą być natomiast zdarzenia atmosferyczne jak gradobicie czy mocne podmuchy wiatru. Świetliki są dobrym rozwiązaniem w przypadku gęstej zabudowy wokół budynku, która może redukować dostęp światła do okien elewacyjnych. Często montuje się świetliki dachowe z częścią otwieraną, umożliwiającą odpowiednią wentylację lub ze zintegrowanym systemem klap oddymiających.

Okno czy świetlik dachowy – czym doświetlić halę przemysłową?

Okna i świetliki dachowe w halach przemysłowych mają wiele zalet i mogą poprawić warunki pracy oraz obniżyć koszty energii, ale wymagają również regularnej konserwacji i zastosowania odpowiednich izolacji cieplnych i przeciwwodnych. Wybór zależy od wielu czynników, takich jak indywidualne wymagania i koncepcja inwestora oraz projektanta, a także od lokalizacji budynku, jego przeznaczenia, wielkości, wyboru konstrukcji oraz wymagań użytkowych. Dobór jest zatem kwestią bardzo indywidualną. Okna sprawdzą się w halach o mniejszych rozmiarach (szczególnie w kierunku poprzecznym), które nie są przysłonięte przez inne obiekty i nie będą rozbudowywane w kierunku przeszklonej ściany. Takie hale muszą mieć znane przeznaczenie na etapie tworzenia projektu hali produkcyjnej, aby wyeliminować problem późniejszego przysłonięcia okien przez wyposażenie hali i zamontowane w niej maszyny.

Dlatego świetliki oprócz tego, że zapewniają bardziej równomierne światło, zapewniają również zdecydowanie większą swobodę w kreowaniu przestrzeni wewnątrz obiektu. Obiekty ze świetlikami są otwarte na wszelkie niezaplanowane wcześniej rozwiązania takie jak: zmiana przeznaczenia oraz zagospodarowania hali, a nawet rozbudowa i dobudowa dodatkowych części.